“एकना दिम तोकना, कत्था दिम डण्डी“
कुँड़ख़र गहि इ ख़ेख़ेल नु ख़ेड्ड उइनादिम तोकना अरा कच्छनखरता दिम डण्डी तली ।
मानिम ई कुँड़ुख़ “कत्थ डण्डी” ती परकला बेसे दहदह मनीका “कुँड़ुख़ डण्डी” कुँड़ख़र गहि सिरजन-बिरजन बेड़ातिम आर गहि जियानुम रसचकी बसचकी र:अई चाँड़ र:अई इदिन खोंड़:अर कि मोड़ा मुसुगना “टूड़ना” गहि ।
कुँड़खर गहि उज्जना- बिज्जना गहि हुरमी मानी ख़ीरी आर गहि डण्डीनुम रःअई। आर एकासे अलखनर, चींखनर, नलख़ नन्नर, रूसी का लण्डी मन्नर अरा एकासे काया सगर का दुलार ति निन्दका र:अनर, मल इलचु, चिहुट ननु, नेत धरम उइय्यू रअनर, हुरमी गहि नमूद डण्डी नुम नमा ख़ख़र:ई।
“कुँड़ुख़ डण्डी” बेड़ा अरा चन्दो नु खट्टका र:अई अरा कड़ी नु हे:चका र:अई। सिंगर-पतर ति झबरारका दरा हुरमी रासी ति निन्दका रःअई। दरा पुरखउँती बेड़ा ति पाड़तारनुम बर:आ लगी। पहटा गुने रागे नु जोक्क-जोक्क फरक मनी इत्ती अख़तारःई का “कुँड़ुख़ डण्डी” अरा “कत्थ डण्डी” हुल्लो बेड़ातिम इवदा बड़ियर अरा परदका र:अई।
कुँड़ुख़ टूड्डर- पाडुर अरा लूरगरियर कुँड़ुख़ साहे डण्डी गुट्ठिन ख़ोड़अर ख़ोज्जर की पुथी चिपताचका रःअनर ।
चान | पुथी | टुड़ुस/ख़ोड़उस | पुथी गहि पत्त नु |
---|---|---|---|
1905 | कुँड़ुख़ फोकलोर | रेभ.एफ. हॉन | पुथी रोमन सिकि नु चिप्परा । इबड़ा पुथी नु ख़ीरी सग्गे संगे कुँड़ुख़ पुरख़ा डण्डी तु हॅू ख़ोज्जका र:ई। |
1931 | उराँव फोकलोर | ए ग्रीगनाई | पुथी रोमन सिकि नु चिप्परा । इबड़ा पुथी नु ख़ीरी सग्गे संगे कुँड़ुख़ पुरख़ा डण्डी तु हॅू ख़ोज्जका र:ई। |
1940-1941 | लील ख़ोरःआ ख़ेख़ेल | डब्लयू. जी. आर्चर | इन्नु 2660 गोटंग फग्गू, खद्दी, करम, जतरा झुमइर चिरदी, माठा, जदुरा, डोमकच, धुड़िया, लुझकी, असारी, रोपा, बेंज्जा अरा अगहनी साहे ता डण्डी र:ई। |
1941-1944 | दि ब्लू ग्रोभ, निडम एण्ड दि लेपर्ड अरा एमंग दि ग्रीन लीम्स | डब्लयू. जी. आर्चर | पुथी नु अकय दवलेकन कुँडुख़ डण्डीन तीखड़ाचका र:ई। |
1951-1953 | कुँड़ुख़ बेज्जा डण्डी | बिहारी लकड़ा | इन्नु बेंज्जा गहि नेत नेग बेड़ाता डण्डी गुठिन ख़ुज्जका र:ई। |
1963 | आदिवासी जीवन और साहित्य | नारायण जहानाबादी | ई पुथी नु हुँ कुँड़ुख़ डण्डीन तिखुड़ाचका र:ई। |
1976 | कुँड़ुख़ कत्थख़ीरी अरा डण्डी | एडमण्ड टोप्पो | |
1980 | करम डण्डी | बलदेव लकड़ा | |
1981 | मौसमी राग इण्डी | जोन लकड़ा | |
1984 | कुँड़ुख़ जेठ्ठे जतरा | सोमरा उराँव | ई पुथी नुम हुरमी ख़ोद गहि कुँड़ुख़ जेठ्ठे जतरा पत्त नु तरपाँति ति ख़ोज्जर की टूड़का र:अदस। |
1992 | चाला अखड़ा | बसंती कुजूर | |
1996 | मिंजुर झाइल | जुलियस कुल्लु | |
1997 | उराँव लोक गीत एवं लोक कथाएँ | लाल राय निरंजन श्रीवास्तव | |
1999 | करम नेग डण्डी | मंगरा कुजूर | इन्तु करम परब गहि पत्त नु ओर ती मंजुरन गुट्टि नेगे- नेग डण्डीन टूड़का रःअदस। |
2002 | अराध्यदेव वृक्ष करम | सरन उराँव | करम नेग डंडी गहि पत्त नु टूड़का र:ई। |
2003 | updesh aram dahre | राम कुजूर उराँव | बेंज्जा डण्डी पुथी |
2003 | लोक गीत(कुँड़ुख़) | नपीन्द्र | बेंज्जा डण्डी पुथी |
2005 | सरहुल | महली लिवन्स तिर्की | कुँड़ुख़ डण्डी पुथी |
2005 | लोकगीत(कुँड़ुख़) भाग-1 लोकगीत(कुँड़ुख़) भाग-2 | कुर्दला कुजूर | |
2006 | कुँड़ुख़ पुरखौती साहे डण्डी | महेश भगत | |
2007 | कुँड़ुख़ बिनती उराँव धरम भजन | सरन उराँव | |
2008 | करम ओहमा | तेज कुमार टोप्पो | |
2008 | करम | महली लिवन्स तिर्की | |
2009 | हिया खोल रागे | डाॅ॰ उषा रानी मिंज | |
2011 | कुँड़ुख़ ग्रंथ | फा. अल्बिनुस मिंज | |
2011 | उराँव सरना धर्म और संस्कृति | भीखू तिर्की | पुची न हूँ तिर्कीस सहेबस बरने बरन गहि कुँड़ुख़ डण्डी गुठ्ठिन ख़ोज्जर टूड़का र:अदस। |
2011 | कुँड़ुख़ लोक साहित्य | जनजातिय कल्याण शोध संस्थान कल्याण विभाग | ई पुथी नु हो कुँड़खर गहि बेड़ बेड़ा अरा चन्दो चन्दो ता साहे डण्डी गुठ्ठिन तारपाति ती ख़ोड़अर की उड़का दरा टूड़का र:ई। |
अदी संगे संगे बीज बीनको, धुमकुड़िया, सरना फूल, सिनगी दई, बोलता, कुँड़खन पहड़ा अरा बकपून गुट्ठि चन्दो अतख़ा कागद नु हूँ बेड़ा बेड़ा कुँड़ुख़ साहे डण्डी बीड़रकी र:ई।
उराँव साहित्यकार के बारे में पढ़े
संदर्भ सूची-> कुँड़ुख़ कत्था कत्थपंडी गहि कुन्दुरना अरा परदना